Essay: Insert Design here (NL)

Daan Olieroock -

Insert Design Here: functionalisatie van de ontwerptaak

In een recente reportage van Tegenlicht: TechMens [1], beweert Ben Hammersley dat er de toekomst vooral banen zou bieden voor ‘artistieke-beroepen’. De, doorgaans zeer goed geïnformeerde, Hammersley beroept zich op het feit dat computers meer en meer taken van mensen overnemen. Volgens econoom Eric Bartelmans zelfs 50 procent van alle banen in een periode van dertig jaar [2]. Ondersteunende en informatieve taken zullen als eerste sneuvelen. Maar, zo poneert de besnorde hoofdredacteur van het Britse blad Wired, een artistieke rol is er eentje bij uitstek weggelegd voor de mens.

Waarschijnlijk zal de nabije toekomst geen robo-Rachmaninov of web-Warhol opleveren. Je kan je afvragen of we niet al lang begonnen zijn met het overhevelen van artistieke- en ontwerptaken naar het virtuele domein. Zit in deze bewering niet een schromelijke onderschatting van de kunstmatige intelligentie? Belangrijker nog, een overschatting van de rol van ontwerpers.

God is een dj!

Het zal niemand zijn ontgaan dat een eerste iteratie van het uitbesteden van artistieke vaardigheden al achter de rug hebben. De komst van de personal computer stelde meer mensen in staat sneller complexe taken uit te voeren. Microsoft bracht met Word en Office een heel kantoor aan huis. Tot nu toe niet heel erg, rock-n-roll… In 1991 bracht software bedrijf AVID ProTools op de markt. Deze muziek productie tool stuitte op veel verzet van tape-vretende audio jockeys maar bracht al snel de mogelijkheid om muziek te produceren bij een heel nieuwe publiek. Inmiddels is in muziekproductie digitaal de standaard. God is immers een DJ!

Een simpele zelfbouw robot voor beginners. Deze Doodlebot tekent en schrijft met behulp van open source software en… een pen. Instructies via Make. De afbeelding wordt opgefleurd door een X-Pro II filter van Instant Hipster. Instructies via Deviantart.

Nieuw soort kunstenaar

Zulke specialistische software blijft echter het werkterrein van de professional en de geduldigen. Maar zoals elk goed ontwerpparadigma, verkleint de drempel voor gebruik met elke technologische vooruitgang en de standaardisering ervan. Een versimpeling van het leven door standaardisering, zoals Donald Norman het noemt in zijn ‘The Design of Everyday Things’[3]. Zo'n versimpeling betekent niet direct een versobering van het artistieke speelveld. Meer nog biedt het een platform voor de nieuwe soort ‘kunstenaar’...

Do-it-yourself-ontwerpers

Photoshop is al ruime tijd het platform voor do-it-yourself ontwerpers. Instagram biedt al jaren filters aan om amateuristische kiekjes te ontdoen van alledaagsheid en een design-glow mee te geven. Klik, filter, klaar… Hoe beiden platformen gemeengoed zijn geworden blijkt wel uit een artikel op techblog Mashable ‘How to Recreate Your Favorite Instagram Filters in Photoshop’[4]. Squarespace biedt sinds kort een online tool voor het ontwikkelen van een logo compleet met bijpassende huisstijl. Tijdens het schrijven van dit artikel lanceert Facebook Origami (hier te downloaden: facebook.github.io/origami) . Een tool om snel interactieve prototypes te maken zonder programmeer kennis. Het blijkt: Wat geldt voor (online)ontwerpers geldt de facto voor ontwikkelaars.

Focus op de gebruiker

Of dit op de korte termijn kwalitatieve en esthetische resultaten op gaat leveren is nu niet aan de orde. Op de lange termijn lijkt er zich voor de ontwerper een nieuwe rol te ontwikkelen.
Waar ‘het resultaat’ voorheen het elitaire terrein was van de ontwerper, focust de nieuwe rol zich meer op de gebruiker. Uiteraard maakt dit het resultaat niet minder belangrijk. Beter nog, het dwingt de ontwerper de dialoog aan te gaan met diezelfde gebruiker, directer te communiceren en te denken aan een meer systematische aanpak. De ontwerp-rol verschuift dan ook langzaam naar een meer gedecentraliseerde.

Wegontwerpen

Mensen ‘opleiden’ in plaats van top-down te dicteren wat goed is. Een ervaring bieden die ‘in het verborgene haar werk doet’[5]. Louter middel… het doel: het functionaliseren van de ontwerper en ultiem; het onzichtbaar maken van het ontwerp.

Het feit dat je als ontwerper je eigen rol kan ‘weg-ontwerpen’ maakt, zonder overschatting, deze rol relevanter dan ooit tevoren.